منابع رشد اقتصادی و توزیع درآمد در ایران

  مقدمه: با عنایت به تأکیدات برنامه پنجم توسعه بر رشد اقتصادی از طریق بهره‌وری و کاهش نابرابری، رابطه منابع رشد اقتصادی (نسبت به‌کارگیری عوامل و بهره‌وری) و توزیع درآمد در این مطالعه مورد بررسی قرار گرفت و سعی گردید به سؤالاتی از قبیل این‌که آیا رشد حاصل از بهره‌وری عوامل، منجر به توزیع متعادل درآمد می‌شود؟ آیا با تغییر سهم نسبی نیروی کار از تولید، دریافتی نیروی کار هم جهت با آن تغییر نموده و توزیع درآمد براساس آن تغییر می‌یابد؟ و این‌که رشد اقتصادی با اتکا به کدام عامل تولیدی، توزیع متعادل درآمد را سبب می‌شود؟ پاسخ داده شود. روش: با تحلیل وضعیت موجود و مروری بر مطالعات صورت گرفته، از مدل تصحیح خطا و الگوهای با وقفه متغیر وابسته برای اطلاعات سری زمانی (1386ـ1353) استفاده شده است. یافته‌ها: این مطالعه نشان می‌دهد که کارکرد سیستم توزیع درآمد براساس سهم نسبی عوامل از تولید نمی‌باشد .نقش تعیین کننده سرمایه در نوسانات تولید سبب شده، علاوه بر بهره‌وری سرمایه، منافع و رشد حاصل از ارتقای بهره‌وری سایر عوامل تولید و به طور کلی بهره‌وری کل عوامل تولید در اختیار گروه‌های با در آمد بالا قرارگیرد و بهبود در وضعیت نیروی کار صرفاً از طریق ایجاد و افزایش اشتغال ونه از طریق ارتقای بهره‌وری نیروی کار صورت گیرد. علاوه براین رشد مبتنی بر سرمایه در سازو کار و ساختار موجود توزیع درآمد، سبب توزیع متعادل درآمد گردیده که این موضوع با مطالعات قبلی صورت گرفته در این خصوص مطابقت دارد. نتایج: رشد مبتنی بر بهره‌وری با عنایت به تأکیدات برنامه پنجم توسعه براساس مکانیزم و ساختارهای موجود، نابرابری توزیع درآمد را افزایش داده، که این موضوع هم راستا با دیگر هدف محوری این برنامه مبنی بر کاهش فاصله دهک‌ها و گروه‌های درآمدی نبوده و لزوم اصلاح فرآیند و ساختارهای موجود به ویژه در زمینه بازار کار و سرمایه را مورد تأکید قرار می‌دهد.